To właśnie w Lublinie Krzyżacy złożyli polskiemu królowi hołd, co zakończyło prawie dwustuletni okres napięć pomiędzy prusakami a Królestwem Polski.
Od początku stycznia 1569 roku, aż do końcówki sierpnia, polityka Królestwa Polskiego koncentrowała się w Lublinie. Obradujący w tym mieście Sejm doprowadził wtedy do zawarcia unii realnej – przymierza Polski i Litwy. Utworzenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów było ogromnym wydarzeniem w ówczesnej Europie. Kilkanaście dni później, również w obecnej stolicy województwa lubelskiego, miała się odbyć kolejna ceremonia, tym razem dość nietypowa.
Hołd lenny
To właśnie 19 lipca 1569 roku książę pruski – Albrecht II Fryderyk Hohenzollern ukląkł przed polskim królem – Zygmuntem II Augustem, uznając tym samym jego zwierzchnictwo. Cała ceremonia wzorowana była na tej z 1525 roku, odbywającej się w Krakowie, kiedy to ówczesny pierwszy świecki książę Prus Albrecht Hohenzollern-Ansbach składał monarsze polskiemu Zygmuntowi I Staremu hołd lenny na Rynku.
Szczegóły ceremonii
Na obecnym Placu Litewskim ustawiono majestatyczny, zdobiony złotem tron. Na nim zasiadał polski król, Zygmunt II August. Przyodziany w kosztowne szaty i dzierżący pewnie insygnia królewskiej władzy musiał robić piorunujące wrażenie na obecnym podczas tego święta tłumu mieszkańców Lublina. Korona na głowie, berło i złote jabłko w dłoni lśniły w lipcowym słońcu, przyciągając spojrzenia gapiów. Królewska świta otaczała władcę, kiedy pruski książę ukląkł przed polskim królem, mając w rękach chorągiew. Gdy Prusak zakończył recytację roty przysięgi lennej, rozległy się wiwaty, a mieszkańcy rozpoczęli świętowanie. Oto zakończyła się potyczka z wieloletnim wrogiem, a niebezpieczeństwo z północy miało ustać na kilka wieków.
Wydarzenie zostało uwiecznione przez Jana Kochanowskiego w utworze „Proporzec albo Hołd Pruski”
Uczestnicy
Albrecht Fryderyk Hohenzollern urodził się w 1553 roku, podczas mającego miejsce w Lublinie hołdu lennego miał zatem 16 lat. Posiadał wspaniałe wykształcenie, jako prawnuk Kazimierza Jagiellończyka znał perfekcyjnie język polski. W pewnym okresie był nawet kandydatem na króla polski, którego wspierali nieliczni polscy luteranie. Jednym z głównych przeciwników okazał się wtedy Jan Zamoyski hetman wielki koronny, sprzeciwiający się wzrastającym wpływom protestantów. Już trzy lata po opisanym w tym artykule wydarzeniu, w 1572 roku, stwierdzono u księcia Prus objawy choroby umysłowej, a jego znaczenie w polityce zostało zmarginalizowane, odtąd księstwo reprezentował jego młodszy brat.
Zygmunt II August to ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów. Wielki książę litewski podczas hołdu lennego w Lublinie miał niecałe 50 lat, był w sile wieku, nosząc bagaż bezcennych doświadczeń. To z jego inicjatywy Korona Rzeczpospolitej Polskiej oraz Księstwo Litewskie połączyły się, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów, tym samym stając się liczącym graczem w środkowej Europie. Syn Zygmunta Starego i Bony Sforzy przed objęciem tronu rezydował w Wilnie jako książę Litwy.